Biz yetiştiriciler için işimizin en keyifli bölümü, pedigri üzerine çalışma yapmaktır. Ülkemizde ve dünyada başarılı olmuş safkanları incelemek, onların pedigrileriyle kendi atlarımızınkini karşılaştırmak hepimizin sayısızca yaptığı şeylerdir.
Pedigri çalışırken ya da kısrağımıza aygır ararken, karşımıza hep şu cümle çıkar; “Pedigri uyumu.” Gerçekten de nedir bu pedigri uyumu, nasıl uyumlu olduğunu anlarız ?
Bahsedilen sadece dayanıklılık ile süratin aynı atın pedigrisinde buluşması mı? Başka nelere dikkat etmeliyiz? gibi sayısız soru gelir aklımıza.
İşe ilk olarak kendi kısrağımızın pedigirisini incelemek ile başlamalıyız. Eğer hali hazırda bir kısrağa sahip değilseniz, size tavsiyem kızlarının iyi anne olduğunun ispatlandığı aygrıların kızlarından satın almanız. Ülkemizde Mountain Cat, Sri Pekan, Distant Relative bunun en güzel örneklerinden ilk akla gelenler. Yine 2. ve 3. kısrak babaları, eğer mümkünse kendilerini kısrak babalığında ispatlamış isimler olması tercih edilmelidir. Pedigirinin en can alıcı noktası ise kısrağınızın anne hattıdır. Burada bakacağınız yer sadece annelerdir. Biliyorum bazıları hiç koşmamış ya da başarısız yarış hayatına sahip olabilirler ancak bizim dikkat edeciğimiz nokta, neler ürettikleridir. Eğer kısrağınızın anne familyasından bir ya da birkaç aygır çıkmışsa, bu sizin için oldukça iyi bir haberdir. Şimdi artık kısrağınızın pedigrisindeki isimlerin başarılı olduğu pist ve mesafelere bakabilirsiniz. Burada mesafeyi etkileyen unsurların en başında yine karşımıza kısrak babaları çıkar. Pist seçimi için ise annelerin verdikleri yavrulara bakmalısınız. Kısrağınız devamlı kumda başarılı olmuş safkanlar veren bir anne hattına sahipse, size çim koşan bir yavru vermesi oldukça zordur. Aynı şey, tam tersi durum için de geçerli olacaktır. Kısrağımızın pist ve mesafe analizini iyice yaptığımıza göre artık onun hangi aygırlar ile uyumlu olduğuna göz atabiliriz. Bunun için tekrar kısrağınızın anne hattına göz atın, oradaki kısrakların başarılı olan yavrularının babalarını inceleyin ve onların hatlarından gelenler sizin kısrağınız için oldukça uygun olacaktır. Tabii, bu anlattığım yol oldukça basit, en azından kimseden yardım almadan düz mantıkla böyle bir şey deneyebilirsiniz. Pedigri uyumunu yakalamak için başka şeyler de deneyebilirsiniz. Şu anda yerini Trunicks’e bırakan, geçmişte oldukça popüler olan Dosage teorisi, eskiden yetiştiricilerimizin en çok başvurduğu teorilerin başında geliyordu. Bu teoride ise, size verilen rakamlar atınızın hangi mesafe aralığında başarılı olacağını sunuyor. Ancak, atınızın pedigrisinde bu teorinin temel esaslarını oluşturan Chef De Race aygırlar yok ise, çıkan sonuç pek bir şey ifade etmiyor, hele ki bizim eski pedgirilerde bu soruna oldukça sık rastlıyorduk. Dediğim gibi, şu an en popüler olan ise Truenicks… Aygırlarımızın bir çoğu bu sisteme kayıtlı, bu sistem ise aygır - kısrak babası uyumunu göz önüne alarak çalışıyor ancak pedigrinin en değerli kısmını dikkate almıyor. Yetiştiricilerimizin bir başka dikkate aldığı pedgiri uyumu teorisi; “Inbreeding…” Genelde dünyada başarılı olmuş atların pedigrileri incelenir ve Inbreeding’lerine bakılır. Sonra da aynısı uygulanır. Ancak yeryüzünde birçok atın pedigirisi, başta Northern Dancer ve Mr Prospector Inbreeding’ine sahiptir…
Son zamanların bir başka popüler pedigri uyumu araştırması ise “Rasmussen Factor” yani kısrak Inbreding’i… İlk olarak 1964 yılında Dannis Greg tarafından ortaya atılan teori, daha sonra adını aldığı Leon Rasmussen tarafından, 1993 yılında, bir sempozyumda açıklanmıştır. Ona göre süper kısrak olarak tanımladığı, yavruları başarılı aygır ya da kısrak olan, kısaca soyun devamını etken rol oynayan anneler üzerine Inbreeding yapılmalı idi. O da Greg gibi bunun ilk 5 jenerasyon içinde olması gerektiğini savunmuştur. Almahmoud, Natalma, Cosmah, Special ilk akla gelen kısraklar. Tabii, günümüzde böyle bir çok at olmasına rağmen, hepsinin başarılı olduğunu söylemek mümkün değil.
Son zamanlarda tekrar popüler olan bir başka çalışması ise, kısrak aile no’ları esasından… Belki de yukarıda bahsettiğim teorilerin en eskisi… Ancak bu çalışma için gerçekten profesyonel bir yardım almanız şart. Amerika’da bu teori üzerine oldukça iyi çalışmalar yapılıyor ve istatistik tutuluyor.
Sizlere pedigri uyumu üzerine yapılan bazı teorilerden bahsetmeye çalıştım, bir başka yazıda buluşmak üzere hoşça kalın…
