SAFKANLARDA BÜYÜK KALP
Güçlü bir kalp, akciğerin ihtiyacı olan oksijeni daha uzun süreve daha uygun şartlarda, ihtiyaçtan fazla şekilde sağlayabilirse, bu durum bünyeye dayanıklılığı arttırıcı bir faktör olarak yansıyacaktır.
Triple Crown galibi, şampiyon yarış atı Secretariat’ın 31 boyla kazandığı Belmont Stakes, hafızalardan bir türlü silinemedi.1989 yılında, ölümünün ardından yapılan otopside,belki de her şeyin cevabına ulaşılmıştı…Safkanın tüm organları normalken,kalbi olması gerekenden çok daha büyüktü. Üstelik patolojik bir bozuklukta yoktu, yani tüm fonksiyonları normal çalışabilecek durumdaydı. Secretariat’ın kalbi 10 Kg idi, normal bir safkanın kalp ağırlığı yaklaşık 3,200kg idi.
Aslında bu duruma daha önce de rastlanmıştı. Örneğin; 1789 yılında ünlü safkan Eclipse’in otopsisinde yapılan ölçümde,kalp ağırlı 6,350 kg olarak açıklanmıştı.
Secretariat’ın otopsisinin ardından bir dizi araştırmalar yapıldı ve büyük kalbin bir gen olarak gelecek kuşaklara aktarıldığı ve bunun X kromozomu vasıtası ile geçtiği saptanmıştı. Bildiğiniz gibi dişiler, XX kromozomu taşırken, erkekler XY kromozomu taşır. Bu durum kuşlarda tam tersidir. Dolayısı ile erkek tay büyük kalp özelliğini babadan alamaz. Bir erkek tayın büyük kalp özelliği taşıyabilmesi için genetik olarak bunu annesinden alması gerekmektedir. Ancak dişi hem anneden hem babadan X kromozomu almaktadır ve her ikisinden de büyük kalp özelliği alabilme potansiyeline sahiptir. Eğer sadece birinden bu özelliği alırsa, biz ona büyük kalpli kısrak diyoruz. Ancak biraz önce söylediğim gibi, her ikisinden de büyük kalp özelliğini alırsa, biz ona çift kopya kısrak diyoruz.
Büyük kalp her safkanda olan bir özellik değil, safkanların %25’i ancak bu istisnai duruma sahip. Sınıf yarışlar kazanan safkanların %90’ının ise büyük kalpli olduğu görülmüştür. 400 safkan üzerinde yapılan ECG (Oksijen Satürasyon Kaydı) kalp ölçümlerinde X faktör ile büyük kalp ilişkisi %100 kanıtlanmıştır. Eğer pedigri bakımından incelersek, Büyük kalpli aygırların 4 hattan geldiğini söyleyebiliriz. Bunlar sırası ile Princequillo, War Admiral, Blue Larkspur ve Mahmoud’dur.
Peki bir safkanın hangi büyük kalp hattı aygırdan geldiğini nasıl tespit ederiz?
Örneğin; Secretariat’ın annesi Somethingroyal’ın babası Princequillo olduğundan, Secretariat listelere de Princequillokalp hattında yer almaktadır. A.P Indy, Ack Ack, Dehere,Gone West, Gay Mecene ve bir çok ünlü aygır, yine Princequillo kalp hattı aygırlarından bazılarıdır.
War Admiral kalp hattı aygırlarına göz attığımızda; Affirmed ,Buckpasser, Seatle Slew, Unbridled gibi aygırlar karşımıza çıkar. Blue Larkspur kalp hattı aygırlarından ilk akla gelenler;Mr Prospector, Nijinsky ve Roberto’dur.
Mahmoud Kall hattı isimlerden bazıları ise şöyle; Danehill,Accelerator, Graustrak, Northern Dancer…
Biraz önce çift kopya kısraklardan bahsetmiştik, peki bunlardan ilk akla gelenler hangileridir?
Almahmoud, La Troienne, Busanda, Cosmah, NumberAccount, Selene, Somerthingroyal önde gelen isimlerdir. Ve bu kısrakların ortak özellikleri, çok önemli aygırların ya da şampiyonların anne ya da anneanneleridir.
Diğer yandan bizlerin sıklıkla bahsettiğimiz RasmussenFactor, yani kısraklar üzerine yapılan Inbreedingler, genelde böyle çift kopya kısraklar üzerine de yapıldığı görülmüştür. Ülkemiz yetiştiriciliğinde kızlarını kullandığımız MountainCat, Eagle Eyed, Accelerator gibi aygırlar büyük kalp özelliği taşıyan aygırlardan bazılarıdır. Peki bir atın büyük kalpli olması, onun mutlaka şampiyon olacağı anlamına gelir mi? Tabii ki gelmez… Çünkü büyük kalp, kötü konformasyon veya diğer istenmeyen fiziksel yanlışları bünyesinde bulunduran safkanda hiçbir işe yaramayacaktır!..
